Lebuhraya bertol di Malaysia telah wujud sejak 1966 lagi, 9 tahun selepas kemerdekaan dengan menaiktaraf Jalan Tanjung Malim-Slim River kepada lebuhraya dan dijadikan kepada jalan persekutuan semula pada 1994 selepas Lebuhraya Utara Selatan sudahpun siap. Lebuhraya Utara Selatan misalnya, bermula dengan pembinaan segmen-segmen tertentu sebelum disambung kesemuanya dengan segmen Kuala Lumpur-Seremban (1982), Bukit Kayu Hitam-Jitra (1985), Seberang Jaya-Perai (1985), Senai-Johor Bahru (1985), Ipoh-Changkat Jering (1987), Senawang-Ayer Keroh (1987),Ayer Keroh-Pagoh (1989) sebelum siap sepenuhnya pada 1994. Lebuhraya lain seperti Lebuhraya Persekutuan (1977), Lebuhraya Kuala Lumpur-Karak (1979), Lebuhraya Shapadu (1985), penaiktarafan Lebuhraya Skudai (1985) dan NKVE (1993) juga berlaku dalam lingkungan masa ini. Lebuhraya Pan-Sumatra dan Pan-Jawa di negara jiran juga dibina dengan cara sebegini.
Perkembangan lebuhraya kemudiannya semakin berkembang dengan pembinaan lebuhraya antaranegeri baru seperti Lebuhraya ELITE (1996), Lebuhraya Pantai Timur Fasa 1 (2004), Lebuhraya Kajang-Seremban (2008) dan Lebuhraya Pantai Timur Fasa 2 (2015).
Di kawasan Lembah Klang, kenaikan jumlah penduduk secara mendadak mendorong lebih banyak lebuhraya dibuka selepas PLUS,ELITE dan Shapadu seperti Lebuhraya KESAS (1997), Lebuhraya Damansara-Puchong (1999), Lebuhraya SPRINT (2001), Lebuhraya Baru Pantai dan Lebuhraya SILK (2004), Terowong SMART dan Lebuhraya Maju (2007),Lebuhraya DUKE (2009),Lebuhraya LATAR(2011) dan Lebuhraya SKVE (2013).
Limpahan lebuhraya juga berlaku di bandar-bandar utama lain seperti di Pulau Pinang iaitu Jambatan Pulau Pinang (1985),Lebuhraya Butterworth-Kulim (1996),Lebuhraya Lingkaran Luar Butterworth (2006) dan Jambatan Sultan Abdul Halim Muadzam Shah (2014); serta di Johor Bahru iaitu Lebuhraya LINKEDUA (1998), Lebuhraya Senai-Desaru (2011) dan Lebuhraya EDL JB (2012).
Terdapat beberapa lebuhraya standard R5 tidak bertol yang tidak diletakkan dalam kawalan LLM seperti Lebuhraya Changlun-Kuala Perlis, Lebuhraya Pasir Gudang (1979) dan Leburaya Dr.Lim Chong Eu (2010).
Garis biru menandakan lebuhraya baru/dicadangkan manakala garis putih menandakan bahagian lebuhraya sedia ada yang mungkin dihubungkan kepada lebuhraya baru/dicadangkan. Sebahagian lebuhraya yang disenaraikan diambil berat oleh kerajaan dan sedang dibina seperti Lebuhraya Pantai Barat,Lebuhraya Central Spine Road dan Lebuhraya Pan Borneo. Manakala yang lain samada ditunda, dituruntaraf kepada jalan raya berkembar atau hanya sekadar dilupakan. Terdapat juga lebuh raya yang dibatalkan kerana bawok moksiat. Ambo tok suko.Ini semuo yahudiee ni kerana bantahan penduduk seperti Lebuhraya KIDEX.
Berdasarkan gambarajah di atas, kita dapat gambaran penuh bagaimana rupa perhubungan negara kita jika semua lebuhraya ini berjaya dibina. Boleh dikatakan Lebuhraya Pan Borneo akan menjadi lebuhraya terpanjang di Malaysia suatu ketika nanti. Lebuhraya yang dikatakan sepanjang 2083 km (Side note: Lebuhraya PLUS (772km)) akan menghubungkan Teluk Melano,Sarawak ke Serudong,Sabah. Lebuhraya ini sering disalahertikan sebagai Jalan Pan Borneo yang sudah lama siap. Disebabkan ianya tidak mempunyai tol, ramai menjangkakan ianya adalah dalam kategori R5/U5. Lebuhraya ini pernah mencetuskan kontroversi apabila berlakunya cadangan untuk melencongkannya ke arah Dataran Tinggi Kelabit. Bukan sahaja laluannya lebih panjang berbanding laluan merentasi Brunei, malah ianya akan melalui dua buah Taman Negara iaitu Taman Negara Gunung Mulu dan Taman Negara Gunung Buda. Namun laluan ini dicadangkan atas alasan supaya kita mempunyai laluan alternatif andai kata berlakunya sesuatu krisis di Brunei supaya Lawas tidak kekal terperangkap seperti kini. Selain itu, terdapat dakwaan kononnya laluan ini hanyalah jalan dua hala berdasarkan laluan ke Teluk Melano yang sudahpun siap. Sebelum ini, Sarawak mempunyai tiga jambatan bertol yang telahpun dihapuskan tolnya iaitu Tol Jambatan Tun Salahudin, Tol Jambatan Lanang, Sibu dan Tol Jambatan ASEAN,Miri. (kesemuanya dihapuskan pada 1 Januari 2016)
Pernah ada ura-ura untuk menyambung Lebuhraya Utara-Selatan ke negeri Perlis yang terasing daripada rangkaian ini. Antara khabar angin kegagalan ini adalah kononnya lebuhraya ini bersifat Kedah-centric dan ditamatkan di Bukit Kayu Hitam untuk memajukan kawasan ini. Selain itu, terdapat juga cerita kononnya pesawah-pesawah di Perlis enggan menjual tanah mereka kepada konsesi lebuhraya. Sekiranya lebuhraya ini dibina, diandaikan bahawa kawasan seperti Kodiang-Arau, Beseri dan Padang Besar akan dihubungkan. Malah pembinaan CIQ yang lebih proper mungkin akan dilakukan. Dikatakan pembinaan Lebuhraya Changlun-Kuala Perlis (garisan putih) telah mengambil alih peranan lebuhraya yang dicadangkan ini.
Antara projek lain yang kontroversi adalah cadangan pembinaan jambatan ke Langkawi. Bukan sahaja ianya akan menjadi salah satu projek mega, panjangnya sahaja jauh melangkaui panjang jambatan kedua Pulau Pinang. Kerana bantahan daripada pengusaha feri, jambatan ini dirancang pula sebagai Jambatan Putus (watdehek?) iaitu konsep 2 dalam 1 iaitu korang naik jambatan, sampai kat tengah tu, turun kereta, naik feri, pastu berharap ada teksi/grab kat seberang jambatan amik ate gitule gamoknye idokle teman tau yong oii. Dan, as expected, projek ni telah selamat dibakulsampahkan.
Di Pulau Pinang, 3 lebuhraya telah dirancang iaitu Lebuhraya Lingkaran Luar Pulau Pinang/PORR (Tg.Tokong-Gelugor), Lebuhraya Penghubung Pulau Pinang 1 & 2/PIL 1&2(Gurney-Paya Terubong-Bayan Lepas) (Paya Terubong-Teluk Kumbar). Lebuhraya-lebuhraya ini juga mepunyai kontroversi sendiri, iaitu faktor politik dan juga kesan terhadap alam sekitar. Pulau tambakan yang dicadang di selatan pulau juga akan disambungkan dengan laluan ini.
Di Selatan Kedah, Seberang Perai dan Perak juga terdapat laluan-laluan baru/dicadangkan seperti ini. Lebuhraya Pantai Barat misalnya dijangka akan siap dalam beberapa tahun yang terdekat, sekaligus membawa anjakan kepada bandar-bandar utama Perak yang terasing daripada rangkaian lebuhraya seperti Sitiawan, Teluk Intan,Ayer Tawar, Sri Iskandar dan Hutan Melintang. Dijangka laluan ini akan dijadikan laluan utama kargo dari Klang ke Pulau Pinang kerana dapat mengelak laluan berliku sekitar Terowong Menora serta mengelak kesesakan Kuala Lumpur.
Bagi kawasan utara yang dijangka pembinaan Lebuhraya Jelapang-Selama dan Lebuhraya Kedah Selatan (walaupun aku lebih prefer disatukan menjadi Lebuhraya Sungai Petani-Kulim-Ipoh/SKI atau Lebuhraya Penang Bypass), lebuhraya ini berpotensi untuk menyambungkan Ipoh terus ke Pulau Pinang dan Sungai Petani. Walaubagaimanapun, lebuhraya ini juga mempunyai kontroversi sendiri apabila idea ini agak suram di media dan hanya kembali naik apabila cadangan pembinaan Lapangan Terbang Kulim dinaikkan semula. Orang ramai juga turut mempersoalkan tentang kelebihan menggunakan lebuhraya ini berbanding lebuhraya sedia ada kerana kesesakan hanya berlaku di sekitar Seberang Jaya-Prai dan agak jarang kesesakan berlaku di utara Perak. Anggaran jumlah perjalanan juga turut dibangkitkan.
Lebuhraya Ipoh-Lumut (yang tidak digariskan di atas) telah dituruntarafkan kepada jalan berkembar dengan persimpangan searas kerana kekangan ekonomi.
Lembah Klang adalah kawasan yang mempunyai jaringan lebuhraya terbanyak di negara ini selaku kawasan metropolitan terbesar. Lebuhraya Pantai Barat dijangka akan menamatkan perjalanannya di sini di pekan Banting meskipun sebilangan expressway enthusiast berpendapat ianya harus dipanjangkan sehingga ke selatan iaitu Kukup,Johor atau Lebuhraya Linkedua, atau sekurang-kurangnya ke Melaka dan disambungkan dengan Lebuh AMJ. Lebuhraya ini juga mempunyai kontroversi dengan cuba menaiktaraf jalan utama menjadi lebuhraya di bahagian Lekir-Teluk Intan dan Sabak Bernam-Tanjung Karang. Adalah dibimbangi sekiranya penduduk sekitar yang sudah terbiasa melintas dan menggunakan jalan raya ini akan terdedah kepada bahaya lalulintas. Dijangka lebuhraya ini akan bersambung dengan LATAR, NKVE,Lebuhraya Persekutuan, KESAS dan SKVE.
Bagi lebuhraya berhampiran Lembah Klang, terdapat 4 kesemuanya iaitu Lebuhraya SKIP (Serdang-Kinrara-Putrajaya),Lebuhraya SUKE (Sg.Besi-Ulu Kelang), Lebuhraya EKVE (Ukay Perdana-Sg.Long) dan Lebuhraya DASH (Damansara-Shah Alam).
Bagi Negeri Sembilan, terdapatnya cadangan seawal 2013 untuk membina Lebuhraya Paroi-Senawang-KLIA. Jika ianya dibina, Jalan Senawang mungkin akan dinaik taraf menjadi lebuhraya atau jejambat akan dibina di atasnya memandangkan kawasan ini mempunyai komposisi yang agak padat, sebelum melalui kawasan Mambau sebelum terus ke KLIA. Memandangkan Lebuhraya LEKAS terhenti di Paroi, bolehlah dianggap laluan ini akan menjadi sambungan terus daripada lebuhraya ini.
Agak sukar untuk menentukan adakah cadangan lebuh raya di Melaka adalah betul ataupun sekadar jalan raya berkembar yang di”sugarcoat” menjadi lebuh raya. Kali terakhir, “lebuhraya” dibina di sini adalah Lebuh AMJ dan Lebuh SPA which are jalan berkembar..Ini juga dipengaruhi dengan minda masyarakat bahawa “highway” adalah lebuhraya, sedangkan mengikut istilah “highway” adalah jalan raya berkembar dan “expressway” barulah lebuh raya standard PLUS. Terdapatnya cadangan untuk membina Lebuhraya Pesisir Kuala Linggi yang menghubungkan Kuala Linggi-Telok Mas (sadly hanya ditanda di atas hingga Kuala Linggi) (if you suck at Geography because you just turun from tongkang, lets just say its from most western coastal Malaccan town to eastern Malacca.) Dikatakan lebuhraya ini akan disambungkan dengan Lebuhraya Pantai Barat yang terhenti di Banting. Lebuhraya Limbongan-Klebang yang turut dicadangkan sekitar 2018 bolehlah dianggap sebagai salah satu partition lebuh raya ini.
Terdapat juga cadangan untuk membina lebuh raya bertol dikenali sebagai Melaka Internal Ring Road pada 2014 dari tol Ayer Keroh-Bukit Katil-Melaka Raya-Klebang-Bukit Rambai-Krubong. Boleh difahami di sini, konsepnya sama seperti Butterworth Outer Ring Road yang bermula di persimpangan PLUS Prai, melalui Butterworth dan berakhir di persimpangan PLUS Sg.Dua. Sama juga di sini, lebuhraya ini bermula dari persimpangan Ayer Keroh, melalui Melaka dan berakhir di persimpangan Alor Gajah.
Kalau Perlis had its own megaprojects gila2 mahadewi punya mega, Melaka juga ada dengan projek Jambatan Melaka-Dumai yang akan menyambungkan Malaysia dengan Indonesia. People react? Dah tentulah ramai yang tak setuju. Bayangkan kita yang baru 30 juta ni pun dah sesak gilababeng Tambak Johor tu. So, kepada bakul sampah jualah kau kembali. Gitu.
Negeri Johor juga tidak kalah dengan cadangan-cadangan lebuhrayanya. Namun, kebanyakan idea lebuhraya ini agak pudar dan tidak nampak hala tuju kerana jarang-jarang disentuh, samada oleh ahli politik mahupun expressway enthusiast.
Antaranya adalah Lebuhraya LPT4. Kebanyakan persimpangannya masih belum dibincangkan. Selain daripada LPT3 masih belum dibina di Kelantan atas alasan politik, LPT4 dibina di kawasan yang berpenduduk jarang iaitu di Timur-Tenggara Pahang dan Timur Johor. Di Pahang, hanya terdapat sedikit bandar iaitu Pekan, Kuala Rompin,Tanjung Gemok dan Muadzam Shah.Diikuti pula Endau, Mersing,Jemaluang dan Kota Tinggi di Johor.
Selain itu, untuk Lebuhraya Muar-Segamat yang dirancang Datuk Samy Vellu pada 1997 terpaksa dituruntaraf menjadi jalan berkembar memandangkan berlakunya Krisis Ekonomi Asia 1998 seperti Lebuhraya Ipoh-Lumut dan hanya dapat disiapkan sebagai jalan berkembar pada 2011.
Bagi sebuah lagi lebuhraya yang boleh dikatakan agak lama iaitu dicadangkan pada 1996,tidak lain adalah Lebuhraya Seludang yang dijangka menghubungkan Segamat-Kluang ke Pasir Gudang. Tidak seperti Lebuhraya Muar-Segamat yang masih dibina dalam bentuk jalan berkembar walaupun berlakunya Krisis Ekonomi 1998, Lebuhraya Seludang senyap begitu sahaja tanpa khabar berita.
Selain daripada Lebuhraya Pantai Timur Fasa 4 yang sudahpun dibincang di atas, lebuh raya lain yang dibina merentasi bumi Pahang adalah Lebuhraya Central Spine Road dan Lebuh Raya Tun Razak a.k.a Lebuhraya Gambang-Segamat.
Lebuhraya CSR sudahpun siap untuk beberapa fasa. Buat masa ini, laluan dari Padang Tengku ke Merapoh sudahpun dibuka kepada awam. Lebuh raya ini dijangka akan menghubungkan Kota Bharu ke persimpangan Bentong seterusnya ke Simpang Pelangai. Walau bagaimanapun, aku berharap supaya destinasi akhir dapat dipanjangkan. Macam agak nowhere kalau berhenti kat Simpang Pelangai. Harap-harap dapat dipanjangkan hingga ke Bahau dan Kuala Pilah, lebih baik terus ke Tampin dan bersambung ke PLUS.
Bagi sebuah lagi lebuhraya iaitu Lebuhraya Tun Razak, ianya dibina dalam bentuk jalan dua hala dan mempunyai satu persimpangan bertingkat di Muadzam Shah, sama seperti Lebuhraya Ipoh-Lumut. Tak dapat dipastikan samada lebuhraya ini akan dinaiktaraf suatu hari nanti memandangkan cuma Muadzam Shah sahaja bandar yang terletak di pertengahan lebuh raya ini.
Bagi Kelantan dan Terengganu, terdapatnya 3 lebuhraya yang dirancang akan dibina di sini iaitu LPT3, Lebuhraya CSR dan Sambungan Lebuhraya Timur-Barat Kedua.
Bagi LPT3, kerajaan terkini bersetuju untuk meneruskan projek ini. Dijangka dengan pembukaan LPT3, kadar kenderaan akan menaik terutama bagi Lebuhraya Pantai Timur 2 yang melarat kerana tidak digemari oleh pemandu-pemandu Terengganu kerana agak jauh daripada bandar-bandar utama Terengganu di pesisir pantai, selain kekurangan fasiliti di Rehat&Rawat, seperti stesen minyak. Dengan kawasan peluang pekerjaan dan tumpuan hiburan di Terengganu, Pahang, Johor dan Kuala Lumpur, dijangka fasiliti akan ditambah baik, malah R&R Perasing tidak akan lagi terasing. Tambahan pula, LPT2 lebih hampir ke Kelantan berbanding untuk penduduk Terengganu ke bandar-bandar utama Terengganu.
Bagi CSR pula, dijangka ianya akan mengubah sosioekonomi di Kelantan, memandangkan tiada lagi berlaku kesesakan pada musim perayaan, serta memendekkan masa perjalanan antarabandar. Lebuhraya Kota Bharu-Kuala Krai dikatakan adalah sebahagian daripada lebuhraya ini. Bagi bahagian Kelantan, bahagian Kota Bharu (Pasir Hor-Kadok) ianya telah pun dibuka kepada awam. Seperti mana lebuhraya lain, lebuhraya ini turut mempunyai kontroversinya juga namun bukan dari strukturnya namun dari “bakal penggunanya”. Terdapat kononnya telahan bahawa lambat laun lebuhraya ini akan ditolkan juga. Terdapat juga suara-suara sumbang yang mahu meniaga di tepi jalan lebuhraya ini dan kurang berpuas hati tepian lebuhraya ini berbentuk tambakan tinggi dan tiada kawasan rata untuk meniaga (watdefish, thats highway, not bazar che minah..). Pembinaan konsisten CSR masa kini dijangka akan memberikan cabaran kepada LPT3 memandangkan CSR lebih ekonomik kepada penduduk Kelantan yang ingin ke Kuala Lumpur berbanding LPT3 yang agak jauh. Malah, CSR juga menawarkan perkhidmatan lebuhraya bebas tol berbanding LPT3 yang bermakna penduduk Kelantan hanya perlu membayar tol daripada Plaza Tol Bentong berbanding daripada Plaza Tol Kota Bharu.
